W ubiegłym roku pierwszy raz od 6 lat odnotowano zmiany w statystykach dotyczących udanych prób samobójczych młodych osób. Ten wskaźnik zmniejszył się.
–Istotne, żebyśmy wszyscy – resorty, specjaliści, kadra pedagogiczna, rodziny – podejmowali aktywne działania, w celu przeciwdziałania samobójstwom dzieci – mówiła dr Halszka Witkowska, sekretarz Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego, podczas konferencji na temat raportu „Zrozumieć, aby zapobiec 2024 – zachowania samobójcze wśród dzieci i młodzieży”.
W 2023 roku, zgodnie z danymi Komendy Głównej Policji (KGP) doszło do 145 samobójstw wśród dzieci i młodzieży. Siedem takich tragicznych zdarzeń odnotowano pośród najmłodszych w przedziale wiekowym 7-12 lat, a do 138 –w przedziale wiekowym 13-18 lat –wskazuje treść II edycji raportu „Zrozumieć, aby zapobiec 2024 – zachowania samobójcze wśród dzieci i młodzieży”, która została sporządzona na podstawie policyjnych zestawień oraz serwisu internetowego „Życie Warte Jest Rozmowy”.
– W porównaniu do liczby zgonów samobójczych w tych przedziałach wiekowych w zestawieniu z 2022 rokiem, mamy okoliczności spadku w skali 7 proc– dostrzegła Lucyna Kicińska, członek zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego, koordynator strefy pomocy serwisu „Życie Warte Jest Rozmowy”.
Jest to pierwszy od 2018 roku spadek liczby śmierci samobójczych osób poniżej 19. roku życia.W 2023 roku Komenda Główna Policji odnotowała 1994 próby samobójcze w grupie wiekowej 7-18 lat. W przedziale 7-12 było to 78 prób, a w przedziale 13-18 miało miejsce 1916 prób.
W poprzednim raporcie z lat 2012-2021, którego tematyką były zachowania samobójcze wśród młodzieży zauważyć można było pierwszy poważny wzrost prób samobójczych wśród młodzieży w 2021 roku. W zestawieniu z rokiem 2020 nastąpił wówczas wzrost na poziomie 86 proc. Kolejny skokowy przyrost zaobserwowano, porównując dane udostępnione przez KGP z lat 2021 i 2022, wtedy wskazywał on 41 proc. W 2023 roku nadal utrzymuje się wysoka liczba prób samobójczych wśród dzieci i młodzieży, jednak wzrost w stosunku do roku poprzedniego wynosi 2,9 proc.
–Należy więc zwrócić uwagę, że przeraźliwy skokowy wzrost z lat poprzednich został zatrzymany – przekonywała dr Halszka Witkowska, sekretarz Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego, pomysłodawczyni i koordynatorka serwisu pomocowo-edukacyjnego „Życie Warte Jest Rozmowy”, ekspert Biura ds. Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.
Wśród najważniejszych udokumentowanych czynników mających wpływ na gwałtowny wzrost prób samobójczych w latach 2021-2022 należy, według ekspertów, wymienić: nasilenie się przemocy rówieśniczej, zmianę sposobu spożywania alkoholu i wzrost spożycia wysokoprocentowych alkoholi, coraz częstsze sięganie po alkohol przez nastolatki w celu poradzenia sobie z trudnościami, izolację, dłuższe i intensywniejsze przebywanie w środowisku portali społecznościowych. Istotnym faktorem, który oddziałuje na ryzyko podjęcia prób samobójczych jest też depresja.
–90 proc. dzieci, które podjęły próbę samobójczą, ma zaburzenia psychiczne, połowę z nich dotknęła depresja – podkreśla prof. Agnieszka Gmitrowicz, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego, przewodnicząca Zespołu Roboczego ds. prewencji samobójstw i depresji przy Radzie ds. Zdrowia Publicznego Ministerstwa Zdrowia.
Dr Halszka Witkowska przekonywała, że nie ma jednej odpowiedzi na pytanie, dlaczego dziecko chciało zakończyć swoje życie. Należy zapobiegać samobójstwom na wszystkie możliwe sposoby, opierając się na fachowej, specjalistycznej wiedzy naukowej. Pomocny może okazać się serwis internetowy „Życie Warte Jest Rozmowy” stworzony przez Polskie Towarzystwo Suicydologiczne.
Zakończył się pilotaż programu Fundacji Adamed „Wspierająca szkoła”, który kompleksowo wspiera uczniów w kryzysach psychicznych. Działania w obszarze zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży są prowadzone także przez organy rządu.
–Podejmujemy ustrukturyzowaną aktywność, środki na to mamy zagwarantowane w budżecie. Będziemy inwestować w placówki, a także w rozwój kadr – zdradził dalsze plany Dariusz Poznański, dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego w Ministerstwie Zdrowia.
Paulina Piechna-Więckiewicz, podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej, pełnomocnik Ministra Edukacji Narodowej ds. zdrowia psychicznego uczniów, zapewniła, że jej wydział ma zamiar prowadzić szkolenia dla nauczycieli, a także wzmacniające więzi kursy dla rodzin, które będą służyć całej społeczności, w której obracają się dzieci.
Dr Aleksandra Lewandowska, konsultantka krajowa w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży, apelowała, żeby koncentrować działania na najniższym stadium rozwoju problemu, gdzie nie ma jeszcze potrzeby porad u psychiatry, a wystarcza pomoc psychoterapeutów i psychologów.
–Wymagane są interdyscyplinarne działania, połączenie wysiłków ministerstw, ekspertów z całym środowiskiem, w którym przebywają najmłodsi – komentowała dr Aleksandra Lewandowska.
Według ekspertki kluczowa jest profilaktyka i jak najwcześniejsze podejmowanie kroków z pomocą specjalistów.
– Prewencja zachowań samobójczych jest możliwa. Aby działania podjęte w tym celu były skuteczne, należy działać systemowo i kompleksowo, ale przede wszystkim rozważnie, w oparciu o naukowo udowodnione metody – podsumowała dr Halszka Witkowska.
Cały raport dostępny jest tutaj.