5 listopada minęło 38 lat, odkąd zespół profesora Zbigniewa Religi dokonał pierwszej udanej transplantacji serca.
Profesor doktor habilitowany Mariusz Kuśmierczyk z Kliniki Chirurgii Serca, Klatki Piersiowej i transplantologii Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego wspomina, że szef profesora Religi miał opory wobec transplantacji serca, gdyż pierwsza próba takiego zabiegu, przeprowadzona przez profesora Jana Molla w 1969 roku zakończyła się porażką. Niepowodzenie to wpłynęło na zahamowanie przeszczepów serca w naszym kraju. Ale profesor Religa się uparł. Powiedział, że jeżeli nie zrobi przeszczepu serca w Warszawie, dokona tego w zabrzańskim ośrodku. Słowa dotrzymał.
Zabieg odbył się nocą z 5 na 6 listopada 1985 roku, po 16 latach od pierwszej, nieudanej transplantacji. Profesorowi Relidze asystował zespół lekarzy, których nazwiska zapisały się złotymi zgłoskami w historii polskiej kardiochirurgii: Andrzej Bochenek, Jerzy Wołczyk, Marian Zembala oraz Bogusław Ryfiński. Biorcą był 62-letni rolnik z Krzepic cierpiący na niewydolność serca.
Przed nowatorską wówczas operacją zebrała się komisja lekarska, która stwierdziła śmierć mózgu dawcy. Pobrano bijące jeszcze serce. Środowisko lekarskie było temu przeciwne, gdyż uważano, że dopóki narząd ten pracuje, dopóty człowiek żyje. Wcześniej przeszczepiano pacjentom nerki, działo się to jednak po ustaniu akcji serca dawcy.
Pacjent, któremu przeszczepiono serce, po zabiegu był w dobrej kondycji. Zmarł jednak dwa miesiące później na sepsę. Posocznica spowodowana była obniżeniem odporności wywołanej przyjmowaniem leków immunosupresyjnych mających na celu zapobieżenie odrzutowi przeszczepu.
Choć biorca ostatecznie zmarł, ta operacja zrewolucjonizowała polską medycynę. Zapoczątkowała program przeszczepiania serc w Polsce. Najsłynniejszym pacjentem profesora Religi był Tadeusz Żytkiewicz, nauczyciel z Warszawy, który przeszedł trzy zawały. Początkowo nie chciano zakwalifikować go do zabiegu ze względu na niemłody już jak na ówczesne czasy wiek.
Jednak profesor Religa uznał, że jeżeli płuca i nerki pacjenta są zdrowe, nie ma przeszkód, by dokonać przeszczepu. Żytkiewicz był, jak się okazało, najdłużej żyjącym pacjentem z przeszczepionym sercem.
Z nowym narządem żył aż 30 lat. Zmarł w 2017 roku w sędziwym wieku – 91 lat. W naszym kraju przeszczepy serca wykonuje się w sześciu ośrodkach. Są to Gdańsk, Poznań, Wrocław, Warszawa, Kraków i Zabrze. W roku 2023 wykonano 146 transplantacji. Rekord padł przed dwoma laty, kiedy odbyło się 200 przeszczepów serca. Mogłoby ich być więcej, niestety, w naszym kraju mamy wciąż niedostateczną liczbę dawców. Tym samym wielu pacjentów nie jest w stanie doczekać zbawiennej operacji.
Opracowano na podstawie: 38 lat temu profesor Religa przeszczepił pierwsze serce. Zrewolucjonizował polską kardiochirurgię | Polska Agencja Prasowa SA (pap.pl).