Art. 29 Konwencji ONZ o Prawach Osób z Niepełnosprawnościami stanowi, że mają oni takie samo prawo, jak inni obywatele do uczestnictwa w polityce i życiu publicznym.
Z uwagi na zbliżające się wybory parlamentarne Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich stworzyło apel o to, by przy wyborach uwzględniono równość i powszechność, tj. by do ich procesu włączono również osoby z niepełnosprawnością.
Apel powstał w wyniku debaty, która odbyła się 29 marca br. „Wybory dostępne dla wszystkich?”
Apel skierowany jest do:
- instytucji , które mają wpływ na wybory dostępne dla wszystkich;
- komitetów wyborczych o dostępne dla wszystkich materiały, o spotkania w miejscach dostępnych, o uwzględnienie na listach osób z niepełnosprawnościami;
- mediów o dostępność debat i materiałów informacyjnych;
- organizacji społecznych o prowadzenie akcji informacyjnych;
- obywatelek i obywateli o wrażliwość na potrzeby osób z naszego najbliższego otoczenia: sąsiadów, znajomych, rodzin;
- osób z niepełnosprawnościami.
Apel podpisali:
- dr hab. Marcin Wiącek , prof. UW – Rzecznik Praw Obywatelskich;
- Edward Bolak – członek inicjatywy Nasz Rzecznik;
- Krzysztof Dobies – Dyrektor Generalny Fundacji Avalon;
- Michał Kiśluk – Dyrektor Zarządzający Międzynarodowego Instytutu Społeczeństwa Obywatelskiego;
- Krzysztof Kotyniewicz – Prezes Zarządu Głównego Polskiego Związku Głuchych;
- dr Krzysztof Kurowski – Przewodniczący Polskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami;
- Bartosz Marganiec – działacz na rzecz praw Głuchych;
- Ewa Pawłowska – Prezes Fundacji Integracja;
- dr Monika Szczygielska – specjalistka ds. dostępności, Uniwersytet Warszawski;
- Robert Więckowski – Wiceprezes Zarządu Fundacji Kultury bez Barier;
- dr Monika Zima-Parjaszewska – Prezeska Zarządu Głównego Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną (PSONI).
Główne postulaty, jakie pojawiają się w treści apelu:
- Potrzebujemy uwzględnienia osób z niepełnosprawnościami wśród kandydatów na posłów i senatorów. Nic o nas, bez nas!
- Potrzebujemy informacji o programach komitetów wyborczych i kandydatach.
Komitety wyborcze powinny zadbać o:
- przygotowanie materiałów, także stron internetowych z uwzględnieniem języka prostego i różnych sposobów porozumiewania się osób z niepełnosprawnościami;
- organizowanie spotkań wyborczych w miejscach dostępnych z udziałem tłumacza polskiego języka migowego.
Nadawcy telewizyjni i radiowi powinni dbać o:
- dostępność programów informacyjnych w jak największym zakresie;
- przygotowanie audycji, materiałów i transmisji debat wyborczych w taki sposób, żeby osoby z różnymi niepełnosprawnościami mogły z nich korzystać i rozumieć ich treść;
- Język debat powinien być wolny od stereotypów i uprzedzeń;
- wysoką jakość usług audiodeskrypcji, napisów dla osób niesłyszących i tłumaczenia w polskim języku migowym – zgodnie z obowiązującymi standardami. Tutaj pomocne będą stanowiska Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
Osoby prowadzące debaty powinny zapraszać do udziału w nich osoby z niepełnosprawnościami.Potrzebujemy informacji o uprawnieniach przysługujących osobom z niepełnosprawnościami i wyjaśnienia, jak z nich korzystać.
Państwowa Komisja Wyborcza powinna przeprowadzić szeroką kampanię informacyjną o rozwiązaniach skierowanych do osób z niepełnosprawnościami.
Do tego można wykorzystać różne kanały komunikacyjne, np. strony internetowe, radio, telewizję czy ulotki informacyjne.
W kampanii można informować o alternatywnych formach głosowania, takich jak głosowanie przez pełnomocnika czy głosowanie korespondencyjne, a także o możliwości korzystania z nakładki w alfabecie Braille’a.
Władze lokalne powinny szeroko dawać znać o sprawach organizacyjnych: siedzibach lokali wyborczych, siedzibach lokali dostępnych dla osób z niepełnosprawnościami, procedurach udziału w głosowaniu i ważnych terminach. Mogą przygotować dodatkowe materiały i wykorzystać różne sposoby dotarcia do wyborców. Ważne jest, żeby osoby wykluczone cyfrowo miały też dostęp do wszystkich informacji.
Organizacje społeczne mogłyby prowadzić ogólnopolskie i lokalne kampanie informacyjne o wyborach. W materiałach powinny zwracać uwagę na rożne potrzeby osób z niepełnosprawnościami.
Potrzebne są dostępne lokale wyborcze oraz uważność na potrzeby osób z niepełnoprawnościami.
Władze lokalne mają obowiązek:
- przygotować lokale obwodowych komisji wyborczych dostosowane do potrzeb wyborców z niepełnosprawnościami zgodnie z kryteriami wskazanymi w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i odpowiednio wcześnie skontrolować ich dostępność, poinformować o lokalizacjach dostosowanych lokali;
- zapewnić dostępność nakładek do głosowania w alfabecie Braille’a.
Władze lokalne mogą również :
- likwidować bariery w bezpośredniej okolicy lokali wyborczych – upewnić się, że nie będzie prac remontowych, dopilnować, by w dniu głosowania była otwarta szeroka brama itp.
- zadbać o dostępność pozostałych lokali wyborczych (innych niż te, które gminy wskazały jako dostępne dla osób z niepełnosprawnościami);
- zadbać o sprawną i godną obsługę osób z niepełnosprawnościami podczas głosowania.
Administracja wyborcza powinna podczas szkoleń członków obwodowych komisji wyborczych:
- uwzględniać szerzej tematykę potrzeb wyborców z różnymi niepełnosprawnościami;
- wskazać właściwe sposoby komunikowania się z osobami z niepełnosprawnościami, które przyjdą na głosowanie;
- zwrócić szczególną uwagę na warunki, jakie musi spełniać lokal dostosowany do potrzeb wyborców z niepełnosprawnościami;
- informować o tym, w jaki sposób kontrolować dostosowanie lokalu wyborczego do potrzeb wyborców z niepełnosprawnościami;
- informować o tym, jak podjąć skuteczną interwencję w razie stwierdzenia niedostosowania.
Obserwatorzy wyborów powinni zwracać uwagę na kwestię dostępności lokali wyborczych.
Oto przykłady głosów z debaty „Wybory dostępne dla wszystkich?”
- Wybory to święto. Chcę w tym dniu być z innymi;
- Brakuje programów politycznych w formacie łatwym do czytania i rozumienia (ETR). Są one potrzebne osobom z niepełnosprawnością intelektualną;
- Gdy w telewizji nie ma napisów i tłumacza polskiego języka migowego – nie rozumiem, co mówią politycy. Nie mogę podejmować własnych decyzji;
- Składaliśmy pisma do komitetów wyborczych – ale nie było dialogu. Czujemy się traktowani jak dzieci, które muszą pogodzić się z brakiem dostępu do informacji.
Apel można podpisać na stronie www.avaaz.org tutaj.