Autor: Martyna Sergiel
Dobiegły końca konsultacje publiczne dotyczące projektu ustawy o instrumentach wspieranego podejmowania decyzji.
Jego zadaniem docelowo ma być zastąpienie instytucji ubezwłasnowolnienia różnymi formami wspieranego podejmowania decyzji, czyli między innymi: asystą prawną, pełnomocnictwem rejestrowym i kuratelą.
Prof. Marcin Wiącek – obecny Rzecznik Praw Obywatelskich – analogicznie do swoich poprzedników,od dłuższego czasu ze zdecydowaniem argumentuje, że ubezwłasnowolnienie jako instytucja zastępczego podejmowania decyzji, powinno zostać zmienione na system wspieranego podejmowania decyzji. Samo zniesienie ubezwłasnowolnienia jest jednym z punktów Strategii na Rzecz Osób z Niepełnosprawnościami na lata 2021-2030, ale też jedną z rekomendacji Komitetu ONZ ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami.
Z wyżej nakreślonych powodów, nikogo nie dziwi, że Rzecznik z entuzjazmem przyjął projekt przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości, który pod koniec ubiegłego roku trafił do konsultacji publicznych. W ramach tych konsultacji Rzecznik wystosował wiele uwag odnośnie projektu.
Marcin Wiącek zauważył na przykład pewne nieścisłości co do zakresu działań kuratora reprezentującego. Wedle zapisów projektu ustawy, kurator ma być ustanowiony przez sąd, który też określi zakres i rodzaj spraw, które mogą być dokonywane przez niego w imieniu osoby wspieranej.
Zdaniem Rzecznika istnieje niebezpieczeństwo, że zamiast rzetelnej oceny zakresu wymaganego wsparcia oraz woli i preferencji osoby z niepełnosprawnością, działania kuratora będą obejmowały wszelkie sprawy, bo takie rozstrzygnięcie będzie dla sądu szybsze i łatwiejsze.
Prof. Marcin Wiącek przedstawił na poparcie swojej tezy argument wyraźnej dysproporcji między orzekaniem częściowego i całkowitego ubezwłasnowolnienia.
W samym tylko 2023 roku w Polsce orzeczono 9403 spraw ubezwłasnowolnienia całkowitego i tylko 602 częściowego.
Następne uwagi odnoszą się między innymi do zakresu regulacji dotyczących asysty prawnej i pełnomocnictwa rejestrowego, ale też używanego w projekcie nazewnictwa.
Według Rzecznika wejście ustawy w życie musi wiązać się z przeszkoleniem zarówno zainteresowanych uzyskaniem wsparcia w podejmowaniu decyzji, jak i przedstawicieli wszystkich grup zawodowych istotnych przy korzystaniu ze zdolności do czynności prawnych. Co więcej, zdaniem Rzecznika działania zawarte w ustawie muszą uwzględniać konieczność wprowadzenia regulacji dotyczących alternatywnych i wspomagających sposobów komunikacji (AAC) oraz czynności wspierających ich upowszechnienie.
Więcej informacji można znaleźć na stronie Biura Rzecznika Praw Obywatelskich: www.brpo.gov.pl.
Opracowano na podstawie: http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/2478330.