Autor: Martyna Sergiel
Pragnę wyrazić chęć podjęcia działań prowadzących do podpisania i ratyfikacji wspomnianego protokołu – taki list Ministra Dziemianowicz-Bąk skierowała do Rzecznika Praw Obywatelskich.
Dotyczył on podpisania przez nasz kraj protokołu fakultatywnego do Konwencji ONZ o Prawach Osób z Niepełnosprawnością.
Protokół zawiera przede wszystkim zasadę wysyłania przez obywateli skarg do Komitetu Praw Osób Niepełnosprawnych przy Organizacji Narodów Zjednoczonych. Jaki wpływ na polski wymiar sprawiedliwości może mieć jego podpisanie? Redakcja portalu www.niepelnosprawni.pl zapytała o to Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.
– Protokół fakultatywny ustanawia dwa procesy, które mają za zadanie wzmocnienie wdrażania i monitorowania Konwencji.
Pierwszyz nich stanowi procedurę komunikacji indywidualnej umożliwiającą osobom fizycznym wnoszenie do Komitetu petycji dotyczących naruszeń ich praw – tłumaczy na łamach portalu www.niepelnosprawni.pl dr Monika Wiszyńska-Rakowska, Pełnomocniczka RPO ds. osób z niepełnosprawnościami.
Druga procedura to dochodzenie umożliwiające Komitetowi stosowanie uprawnień do podejmowania dochodzeń w sprawie poważnych lub regularnych naruszeń Konwencji.
Komitet został również upoważniony do żądania podjęcia środków przejściowych, by uniknąć nieodwracalnych szkód wynikających ze zgłaszanych naruszeń – podkreśla prawniczka.
Dr Wiszyńska-Rakowska wskazuje przy okazji, że w przygotowanej jeszcze przez poprzedni rząd Strategii na rzecz osób z niepełnosprawnościami na lata 2021-2030, dostrzeżono potrzebę wypracowania systemów umożliwiających złożenie skargi przez osoby z różnymi niepełnosprawnościami.
– Działanie zakłada również informowanie osób z niepełnosprawnościami o ich prawach i opcjach zgłaszania skarg, które będą rozpatrywane w ramach niezależnego mechanizmu kontroli. Powyższe informacje miałyby zostać opracowane w polskim języku migowym, tekście łatwym do czytania i zrozumienia oraz systemie komunikacji osób głuchoniewidomych. Wskazany mechanizm miał przede wszystkim umożliwiać składanie skarg na poziomie krajowym – tłumaczy.
Od podpisania Konwencji ONZ przez nasz kraj minie w tym roku 13 lat, a Polska jest jednym z dwóch ostatnich krajów członkowskich Unii Europejskiej, które nie podjęły jeszcze kroków w celu podpisania i ratyfikacji protokołu. Oprócz Polski nie zrobiła tego jeszcze tylko Holandia.
Tutaj należy też koniecznie podkreślić, że o wymogu podpisania protokołu mówili między innymi kolejni Rzecznicy Praw Obywatelskich od czasów dra Janusza Kochanowskiego.
– Wreszcie warto się zastanowić nad ratyfikacją protokołu dodatkowego do Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Przykłady z Węgier pokazują, że mechanizm skargowy – przewidziany powyższym protokołem – może być skuteczną drogą egzekucji praw – mówił na łamach portalu www.niepelnosprawni.pl obecny Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar,w wywiadzie udzielonym jeszcze przed objęciem stanowiska Rzecznika Praw Obywatelskich.
– W stanowisku Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przedstawionym na piśmie z 23 marca 2016 r. podkreślono, że sposób sformułowania większości postanowień dotyczących społecznych praw człowieka nie pozwala, przy zastosowaniu zwykłych i powszechnie uznanych metod interpretacji, na wywiedzenie z nich uprawnień indywidualnych(praw podmiotowych). Zdaniem ówczesnego Ministra (była to wtedy Elżbieta Rafalska), Komitet do spraw praw osób niepełnosprawnych doszukiwać się będzie w zapisach dotyczących praw społecznych elementów praw podmiotowych w oparciu o koncepcję minimalnych standardów zasadniczych.
Koncepcja ta jest jednak podważana przez państwa – przypomina dr Wiszyńska-Rakowska – Dodatkowo podkreślono, że istnieje daleka rozbieżność decyzji komitetu i polskich sądów w kwestii powoływania się przez osoby indywidualne na postanowienia umów międzynarodowych dotyczących praw społecznych jako podstawy skarg.
– W dalszej części pisma wyrażano również niepokój, że wielokrotna wymiana korespondencji, organizacja spotkania delegacji krajowej z komitetem i ocena, czy zalecenia komitetu zostały w pełni wykonane, wydaje się wykraczać poza to, do czego uprawniony jest komitet – wylicza Pełnomocniczka RPO.
W 2022 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej potwierdziło, że przedstawione wcześniej stanowisko Polski w kwestii ratyfikowania tej umowy międzynarodowej nie uległo zmianie – ratyfikacja nie jest planowana.
Dopiero niedawno, w styczniu tego roku Ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk wyraziła wolę zmiany.
Opracowano na podstawie: https://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/2479425.